استاندارد ROHS
استاندارد ROHS تقریبا در اکثر قطعات سخت افزاری و حتی الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد.
اگر هنگام خرید به جعبه محصولات سخت افزاری دقت کنید، حتماً لوگویی با عنوان RoHS Compliant بر روی آن مشاهده خواهید کرد.
عبارت RoHS به صورت خلاصه مخفف Restriction of Hazardous Substances و به معنای محدودیت در استفاده از مواد خطرناک است.
استاندارد ROHS چیست؟
RoHS سر نام عبارت Restriction of Certain Hazardous Substances می باشد و در واقع این عبارت معرف قانونی است که در اروپا وضع شده است.
بر اساس توافقات، وجود ۶ ماده خطرناک برای سلامتی انسان و طبیعت را در محصولات الکترونیکی و کامپیوتری منع کرده است که این ۶ عنصر عبارتند از: کادمیوم، جیوه، کرومیوم، PBB ، BDE و سرب.
RoHS Compliant را با نام Lead-Free نیز می شناسند که البته عبارت اول مفهوم کامل تری را مورد توجه قرار می دهد.
این قانون از تاریخ اول جولای ۲۰۰۶ به مرحله اجرا در آمد و از آن تاریخ تمامی محصولاتی که فاقد گواهینامه RoHS Compliant بودند بازار فروش خود را در اروپا مسدود شده یافتند.
به همین دلیل سازندگان تجهیزات الکترونیکی موظف شدند عناصر ذکر شده را از محصولات خود حذف کنند تا بدین ترتیب بتوانند اجازه فروش در اروپا را کسب کنند.
اما مشکل اصلی اینجا بود لحیم که قطعات الکترونیکی را به PCB (تخته مدار) متصل می کند از ترکیب ۶۰ درصدی قلع و ۴۰ درصدی سرب ایجاد می شد.
لذا سازندگان تجهیزات الکترونیکی به سرعت به دنبال جایگزینی برای این ماده مهم اقدام کردند. عناصری چون نقره، مس و یا بیسموت جزو اولین گزینه های مورد استفاده معرفی شدند.
عناصر مشخصی که به جای لحیم مورد استفاده قرار گرفتند، خود مشکلاتی را بوجود می آوردند – استاندارد ROHS
- دمای ذوب بالاتر از لحیم.
- مشکلات تعمیر: دقت تعمیرکار به این که کدام عنصر در هنگام ساخت بورد مورد استفاده قرار گرفته است و همان طور استفاده مجدد از ماده ای که حاوی سرب نباشد.
- تفاوت های ظاهری لحیم با عناصر جدید که ممکن بود کاربران را دچار اشتباه کند و تصور خراب بودن برد را به آنها القاء کند.
- در کنار این مشکلات علاوه بر پاک بودن عنصر برای اتصال قطعات روی بورد بایستی سایر قطعات نیز بطور کلی از وجود ۶ عنصر مورد تذکر پاک باشند.
اما چرا سرب؟
اکثر تجهیزات الکترونیکی پس از مدتی به پایان عمر مفید خود می رسند و موارد زاید آنها سراسر زمین را فرا خواهد گرفت.
آنگاه آب موجود در باران اسیدی، سرب به کار رفته در قطعات را در خود حل کرده و سپس این آب جاری شده و مستقیماً به منابع زیر زمینی راه می یابد.
عنصر سرب تأثیرات بسیار خطرناکی بر سیستم ارگانیک بدن به خصوص سیستم عصبی مرکزی خواهد داشت و به راحتی می تواند هر ارگانی از بدن را تحت تأثیر مخرب خود قرار دهد.
همچنین سیستم تولید مثل و “کلیه” نیز از جمله اعضایی هستند که از آسیب جدی سرب به دور نخواهند بود.
نکته مهم اینجاست که تفاوتی بین خوردن سرب و یا بوییدن آن وجود ندارد و در هر دو حالت تأثیر مشابهی خواهد داشت.
گاهی نیز در درجات بالاتر سرب ممکن است زمان عکس العمل در بدن را افزایش دهد، ضعف در انگشتان را ایجاد کند و یا ضعف در مچ دست و قوزک پا را سبب گردد.
تأثیر مخرب آن بر روی حافظه نیز محتمل خواهد بود. کم خونی نیز از نتایج خطرناک سرب بر روی بدن انسان است.
با وجود این همه خطر و نیز وجود قانون Lead Free و RoHS Compliant در صنعت الکترونیک، مقدار کمی سرب در ساخت محصولات و تولیدات الکتریکی و الکترونیکی به کار می رود.
تنها ۰٫۴۹ درصد از تمام سرب تولیدی جهان در قلع و تنها ۲% از آن در صنعت الکترونیک بکار گرفته می شود.
اما جالب تر اینکه تولیدکنندگان باتری ۸۰% درصد سرب تولیدی را مورد استفاده قرار می دهند.